Stropodachy płaskie z odwodnieniem wewnętrznym, cz. 2

Rys. 1. Prawidłowe rozmieszczenie rur spustowych na dachach z odwodnieniem wewnętrznym
wg [2]: a), b) odwodnienie połaci dachu typu kopertowego, c) odwodnienie typu korytowego

Odwodnienie połaci dachowych
Na stropodachach płaskich może dochodzić do powtórnego zamarzania, w urządzeniach odwadniających, wody wytopionej z zalegającego na połaci śniegu. Aby uniknąć tego zjawiska, rury spustowe należy lokować we wnętrzu budynku. Jest to szczególnie istotne w przypadku stropodachów o najmniejszych nachyleniach warstwy odwadniającej.

Odwodnienie dachu powinno być typu kopertowego, jak na rys. 1a, b. Należy unikać odwodnienia dachu typu korytowego (rys. 1c), gdyż koryta ze względu na głębokość i strome ściany są trudne do uszczelnienia, a ponadto szybko ulegają wypełnieniu śniegiem i oblodzeniu, co uniemożliwia odprowadzenie wody w czasie odwilży.

Jeżeli zastosowanie koryt jest konieczne, to należy je odsunąć od ścian co najmniej 50 cm i wyrobić spadek nie mniejszy niż 1,5%. Ponadto koryta powinny być możliwie płytkie i bez ostrych załamań w  przekroju poprzecznym.

Przekrój poprzeczny rur spustowych należy dobierać proporcjonalnie do  odwodnionej powierzchni stropodachu,   przyjmując ok. 0,9 cm przekroju na l m połaci dachowej. Minimalna średnica rur spustowych powinna wynosić 150 mm, odstępy pomiędzy nimi nie powinny być większe od 25 m, a  powierzchnia zlewni na jedną rurę spustową średnicy 150 mm  nie powinna przekraczać 200 m zgodnie z [2]. Rury spustowe powinny być tak usytuowane, aby woda deszczowa spływała najkrótszą drogą.

Przy odwodnieniu wewnętrznym zaleca się lokalizować rury spustowe zgodnie z rys. 1a, b, c.  Nieprawidłowe jest umieszczenie rur spustowych w taki sposób, jak na rys. 2a, b.


Rys. 2. Nieprawidłowe sposoby odwodnienia wewnętrznego powierzchni dachu wg [2]:
a) odwodnienie typu kopertowego, b) odwodnienie typu korytowego

Otwory spustowe należy lokalizować tak, aby:

• droga spływu wody była możliwie krótka i równa na całej powierzchni dachu, a także aby spadki poszczególnych połaci były zbliżone i możliwie niewielkie,
• odpływy wody od budynku dobrze pasowały do konfiguracji terenu,
• przebieg rur spustowych wewnątrz budynku mógł odbywać się bez odcinków poziomych.

Na rys. 3 przedstawiono trzy sposoby odwodnienia wewnętrznego typu kopertowego połaci dachu.


Rys. 3. Sposoby odwodnienia wewnętrznego połaci dachu typu kopertowego wg [1]. Oznaczenia:
1 – najwyższa krawędź dachu, 2 – linie koszowe, 3 – rury spustowe, 4 – kierunek spływu wody

Zalecane średnice rur spustowych wg [1] podane w tablicy 3 są nieco mniejsze niż wg wytycznych [2], a ponadto uzależnione są od wielkości opadów.


Tabl. 3. Średnica nominalna odpływów i rur spustowych wg[1]

Każdy stropodach płaski powinien być wyposażony w przynajmniej dwa odpływy wody deszczowej. Na dużych połaciach ilość odpływów jest zwiększana w porównaniu do wskazywanych w tabeli, a to ze względu na utrzymanie w rozsądnych granicach długości dróg odpływu wody i różnic wysokości związanych z wymaganym spadkiem połaci. Połacie dachu przylegające do szczeliny dylatacyjnej są odwadniane osobno, aby uniknąć prowadzenia koryt rynnowych przez szczelinę.

W przypadku dwóch stykających się budynków o różnych wysokościach, nie należy wykonywać stropodachów z przeciwnym spadkiem i umieszczać wpustów dachowych przy ścianie w taki sposób, jak podano na rys. 4a. Spadki na sąsiadujących stropach zaleca się projektować w sposób podany na rys. 4b, a jeśli jest to niemożliwe należy odwodnić stropodach zgodnie z rys. 4c.


Rys. 4. Zasady odwodnienia stropodachów w halach o różnych wysokościach:
a) odwodnienie nieprawidłowe, b) i c) odwodnienie prawidłowe

Rury spustowe i wpusty dachowe
Przy odwodnieniu wewnętrznym woda powinna mieć zapewniony swobodny spływ do rur spustowych umieszczonych wewnątrz budynku. Rur spustowych nie należy sytuować bezpośrednio przy wystających ścianach attykowych lub przy nadbudówkach, lecz w odległości od nich nie mniejszej niż 50 cm. Wpusty przylegające do ścian łatwo zapełniają się śniegiem i lodem, a poza tym są trudniejsze do uszczelnienia.

Umieszczenie koryt, wpustów i rur spustowych obok ściany, jak na rys. 5a, jest nieprawidłowe, gdyż powoduje to ich zamarzanie oraz kondensację pary wodnej na powierzchni rur i na przylegającej ścianie. Jeśli nie można odsunąć rur od ściany, należy je ocieplić jak na rys. 6.
 

Rys. 5. Usytuowanie wpustów dachowych: a) nieprawidłowe, b) prawidłowe


Rys. 6. Ocieplenie rur spustowych przy ścianie zewnętrznej: a) w stropodachu dwudzielnym, b) w stropodachu pełnym. Oznaczenia: 1 – ocieplenie, 2 – rura spustowa, 3 – kołnierz z blachy, 4 – dylatacja wypełniona materiałem ściśliwym


Rys. 7. Nieprawidłowe usytuowanie koryta i rury spustowej

W żadnym przypadku nie należy stosować odwodnienia stropodachu w sposób pokazany na rys. 11, gdyż koryto oraz rura spustowa ulegają oblodzeniu, co doprowadza do  spiętrzenia wody i przecieków w czasie odwilży.

W dużych nieogrzewanych halach, gdzie konieczne jest wewnętrzne odwodnienie, wloty i rury spustowe powinny być zaopatrzone w urządzenia ogrzewcze (najlepiej elektryczne) w celu zabezpieczenia przed zamarzaniem.

Przekrój spustów nie może być mniejszy od przekroju rur. W przypadku wpustów osłoniętych, powierzchnia otwarta osłon musi być co najmniej równa przekrojowi wpustów.

Papa dookoła wpustów powinna być dokładnie przyklejona. Do odległości ok. 25 cm od wpustów nie należy wykonywać spadków na powierzchni stropodachu w celu zapobieżenia spływaniu lepiku (rys. 8).


Rys. 8. Ukształtowanie spadków pokrycia przy wpuście dachowym

Stropodach powinien być tak zaprojektowany, aby kosze odwadniające mogły odprowadzać wodę z płaszczyzny:

• pokrycia (ewent. osadnika w warstwie żwirowej),
• paroizolacji,
• powierzchni użytkowej dla ruchu pieszego, kołowego lub hodowli roślin.

Kosze powinny mieć:

• odpowiednią średnicę odpływu wody,
• izolowany termicznie korpus.

Na rys. 9 zestawiono elementy wpustu dachowego wraz z uszczelnieniem.


Rys. 9. Elementy wpustu dachowego. Oznaczenia: 1 – kosz spustowy
z tworzywa sztucznego, 2 – nasadka do wpustu z bitumicznym kołnierzem uszczelniającym, 3 – izolowany termicznie wpust z bitumicznym kołnierzem uszczelniającym, 4 – izolowany termicznie wpust dachowy z odpływem bocznym, z bitumicznym kołnierzem uszczelniającym

Elementy kosza spustowego muszą leżeć na poziomie pokrycia i paroizolacji i muszą być uszczelnione przy użyciu okrągłej gumowej uszczelki, aby uniemożliwić cofkę wody spiętrzonej w rurze spustowej (por. rys. 11).

Połączenie pokrycia dachu z wpustem dachowym i warstwą paroizolacji można zrealizować przy użyciu:

• kołnierza stałego i dodatkowego,
• kołnierza wklejanego przy pokryciach bitumicznych lub zgrzewanego przy pokryciach z tworzywach sztucznych,
• zintegrowanego z koszem mankietu uszczelniającego .

Możliwe połączenia obrzeży wpustów dachowych przedstawiono na rys. 10.


Rys. 10. Sposoby połączenia mankietu lub kołnierza wpustu dachowego z wielowarstwowym pokryciem bitumicznym wg 1. Oznaczenia: 1 – dodatkowy kołnierz uszczelniający, 2 – stały kołnierz wpustu dachowego, 3 – kołnierz wklejany między warstwy pokrycia dachowego,
4 – kołnierz zintegrowany z mankietem uszczelniającym nasadki kosza wpustowego

Przy pokryciach jednowarstwowych materiał izolacyjny wyprowadza się na kołnierz uszczelniający i następnie, zgodnie z technologią pokrycia, klei lub zgrzewa do niego.

W przypadku pokryć bitumicznych wielowarstwowych kołnierz lub mankiet uszczelniający wkleja się pomiędzy dwie górne warstwy pokrycia (rys. 10).

W przypadku lekkiej i wiotkiej konstrukcji stropodachu, kosz spustowy jest mocowany do konstrukcji stropowej, natomiast połączenie z rurą spustową powinno umożliwiać wzajemne przemieszczenia tych elementów.

Na rys. 11 pokazano sposób osadzenia dwuczęściowego wpustu dachowego, a na rys. 12 przedstawiono wykonanie obróbki rury odpowietrzającej pion kanalizacyjny.


Rys. 11. Sposób osadzenia dwuczęściowego wpustu dachowego w stropodachu pełnym ze żwirową warstwą dociskową: 1 – izolowany termicznie wpust, z bitumicznym kołnierzem uszczelniającym klejonym do warstwy paroizolacyjnej, 2 – gumowy pierścień uszczelniający, zapobiegający cofaniu spiętrzonej w rurze wody, 3 – nasadka z bitumicznym kołnierzem uszczelniającym, wklejanym między warstwy dwupowłokowego pokrycia, 4 – kosz spustowy z tworzywa sztucznego, 5 – posypka żwirowa, 6 – dwupowłokowe pokrycie papowe, 7 – termoizolacja rolowa z okleiną papową, 8 – płyta termoizolacyjna, 9 – paroizolacja, 10 – płyta stropowa


Rys. 12. Obróbka rury odpowietrzającej pion kanalizacyjny na podstawie [1]: 1 – osłona z drutu ze stali nierdzewnej (? > 3 mm), 2 – rura odpowietrzająca, 3 – elastomerowy, miechowy kołnierz uszczelniający, pozioma część kołnierza jest wklejona między warstwy pokrycia bitumicznego, 4 – opaska ze stali nierdzewnej, dociskająca kołnierz do rury odpowietrzającej, 5 – paroizolacja wywinięta na rurę odpowietrzającą i dokładnie owinięta taśmą samoklejącą

W przypadku stropodachów z nawierzchnią z płyt kamiennych ułożonych na podsypce żwirowej, zastosowanie mają kosze aluminiowe lub żeliwne z boczną ścianką ażurową (rys. 13).


Rys. 13. Sposób osadzenia wpustu dachowego; nawierzchnia tarasu
o spoinach otwartych. Oznaczenia: 1 – izolowany termicznie wpust dachowy
z bitumicznymi kołnierzami uszczelniającymi, dolny kołnierz sklejony z paroizolacją stropodachu, 2 – gumowy pierścień uszczelniający, zapobiegający cofaniu spiętrzonej w rurze wody,
3 – nasadka z bitumicznym kołnierzem uszczelniającym, wklejanym między warstwy dwupowłokowego pokrycia, 4 – kosz, odlew aluminiowy ze zdejmowaną od góry osłoną

Podsumowanie
Dachy o minimalnym nachyleniu połaci dachowych wymagają starannego wykonania oraz doboru odpowiednich materiałów w celu zapewnienia długoletniej, bezawaryjnej ich eksploatacji.

Szczególną uwagę należy zwrócić na dachy i stropodachy o dużych powierzchniach, w których mają zastosowanie płyty termoizolacyjne o małym ciężarze, małej nasiąkliwości i małej ściśliwości. Najlepsze parametry wykazują płyty ze styropianu, które umożliwiają takie ukształtowanie powierzchni dachu (linie grzbietowe, koszowe oraz nachylenie połaci), które zapewni swobodny spływ wody do wpustów i rur spustowych.

Istotne jest również prawidłowe rozmieszczenie wpustów dachowych, odpowiedni dobór średnic rur spustowych oraz szczelne połączenie obrzeży wpustów dachowych z pokryciem dachowym przedstawione na rysunkach detali budowlanych.
 
Literatura

1. Izolacje styropianowe w budownictwie. Poradnik dla projektantów. Termo Organika Kraków 2005.
2. Katalog stropodachów „Bistyp” Warszawa 1984.
3. PN-B -02361:1999 Pochylenia połaci dachowych.
4. PN-B-20132:2005 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Płyty styropianowe (EPS). Zasady stosowania.
5. PN-EN-13163:2004 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Wyroby ze styropianu (EPS) produkowane fabrycznie specyfikacja.
   

dr inż. Czesław Byrdy
Politechnika Krakowska

CZYTAJ WIĘCEJ

System pokryć płaskiego dachu
System podciśnieniowego odwadniania dachów
Awaria stropu
Uciążliwości eksploatacyjne jako skutek błędów w realizacji stropodachu
Błędy w stropodachu odwróconym przyczyną uciążliwości eksploatacyjnych

---