Bezpieczeństwo pożarowe dachów

Wymagania ppoż. a klasyfikacje ogniowe
Powszechnie obowiązujące wymagania techniczno-budowlane, w szczególności zawarte w „Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie” (w skrócie – WT) dotyczące materiałów, wyrobów, elementów budowlanych wyrażane są poprzez różne klasyfikacje ogniowe:

• reakcję na ogień wyrobów budowlanych,
• określenia dotyczące stopnia rozprzestrzeniania ognia,  w tym odporność dachów na ogień zewnętrzny,
• klasyfikację w zakresie odporności ogniowej.

Zasady poszczególnych klasyfikacji opisane są szczegółowo w normach (reakcja na ogień, odporność ogniowa) lub w normach i przepisach (rozprzestrzenianie ognia).

Każda z klasyfikacji jest jednoznacznie związana z określoną metodą badawczą i związanymi z nią kryteriami.

Zakresy zastosowania każdej klasyfikacji są ograniczone. Chcąc, by określone rozwiązanie zastosowane w rzeczywistości, było równie skuteczne jak uzyskana przez nie klasyfikacja ogniowa, należy ściśle przestrzegać ich zakresów oraz uwzględniać podczas realizacji wszelkie zapisy i wymagania zawarte w raportach z badań i  klasyfikacji.

Więcej o klasyfikacjach
Reakcja na ogień wyrobów budowlanych
Reakcja na ogień wyrobów budowlanych czyli dotychczasowa polska klasyfikacja palności/niepalności materiałów, stosowana przed nowelizacją tylko jako opisowa klasyfikacja cech palności, w której ocenie podlega przeważnie jedna właściwość materiału/wyrobu, mogła wprowadzać w błąd i stwarzać przeświadczenie o bezpieczeństwie pożarowym przyjętego rozwiązania materiałowego. Dlatego ustanowienie nowych Polskich Norm oraz przyjęta w Załączniku nr 3 (Tabela 1 i Tabela 2) do rozporządzenia WT klasyfikacja europejska przyporządkowana do określeń stosowanych w przepisie pozwoli na lepsze rozpoznanie właściwości zastosowanych materiałów. Według klasyfikacji europejskiej wszystkie wyroby budowlane rozpatrywane są z uwagi na swoje końcowe zastosowanie w warunkach odpowiadających trzem fazom rozwoju pożaru w pomieszczeniu, przy czym zależnie od klasy, do której wyrób aspiruje, badanie odbywa się w warunkach odpowiedniej sytuacji pożarowej, podczas których oceniane są następujące parametry:

• ilość i szybkość wydzielania ciepła/energii,
• czas do zapalenia przy kontakcie z ustabilizowanym płomieniem,
• zasięg rozprzestrzeniania płomieni,
• ilość wytwarzanego dymu,
• występowanie płonących kropli i cząstek.

W przypadku wyrobów niepalnych – jest to oddziaływanie ognia w warunkach pożaru rozwiniętego, czyli wyrób niepalny musi potwierdzić swoje właściwości niepalności w pełnym ogniu w temperaturach bliskich 1000°C. Wyroby palne, w zależności od tego jak bardzo są palne – testuje się przy znacznie mniejszych oddziaływaniach ognia, adekwatnie do ich potencjalnych możliwości przetrwania bez doprowadzenia do rozwoju ognia.

Określenia dotyczące stopnia rozprzestrzeniania ognia
Odnoszą się do całych elementów budynków (ścian, ociepleń, dachów, przekryć) i instalacji (przewodów wentylacyjnych, rurociągów) oraz materiałów pokryciowych;

W przypadku oceny tej właściwości sprawdza się, czy w przypadku pojawienia się niewielkiego płonącego przedmiotu w sąsiedztwie elementu budowlanego, ten ostatni ulegnie zapaleniu i w konsekwencji doprowadzi do dalszego rozwoju ognia (pożaru). Znajomość tego poziomu oddziaływania ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia, że element określony jako „nie rozprzestrzeniający ognia” wcale nie oznacza, że nie rozprzestrzenia on ognia w żadnych warunkach. Przeciwnie, należy liczyć się z tym, że będzie on rozprzestrzeniał ogień, gdy pierwotne źródło ognia będzie większe lub w rzeczywistości wystąpią inne warunki różne niż podczas badania klasyfikacyjnego.

Pewną odmianą tej klasyfikacji, odnoszącą się do pokryć lub przekryć dachów jest tzw. odporność dachów na ogień zewnętrzny, w Polsce oceniana wg metody nr 1 (t1) – jednej z czterech, opisanych w tymczasowej normie europejskiej. Sprawdza się wg niej możliwość rozprzestrzeniania ognia przez pokrycie/przekrycie dachu przy oddziaływaniu ognia w postaci żagwi odpowiadającej wielkością 600g płonącej wełny drzewnej.


Klasyfikacja odporności ogniowej elementów budynków (ściany, stropy, dachy) lub wyposażenia (klapy dymowe, świetliki, przeszklenia)
Odnosi się do warunków pożarowych i wskazuje w minutach, jak długo element zachowuje właściwości użytkowe ze względu na określone kryteria, takie jak:

• nośność ogniowa R,
• izolacyjność I,
• szczelność ogniowa E,
• dymoszczelność S,
• promieniowanie W,
• samozamykalność C,
• odporność na „pożar sadzy” G,
• zdolność do zabezpieczenia ogniochronnego K.

Czemu służą powszechne wymagania ppoż. w przepisach techniczno-budowlanych?
Wprawdzie pośród wymagań podstawowych dotyczących właściwości użytkowych budynków – bezpieczeństwo pożarowe jest na wysokim, drugim miejscu, tuż po bezpieczeństwie konstrukcji, jednak odnosi się ono do ludzi, ich zdrowia i życia.



Poziom bezpieczeństwa pożarowego budynku nie jest wyłącznie sprawą prywatną jego właściciela, bo skutki ewentualnego pożaru mogą dotyczyć wszystkich użytkowników tego obiektu, jak również, w przypadku rozprzestrzenienia się pożaru na inne inne obiekty, innych osób. Dlatego każde państwo stara się chronić obywateli przed konsekwencjami pożarów tworząc odpowiednie przepisy ppoż. i organizując oraz utrzymując wyspecjalizowane służby.

Wymagania zawarte w przepisach mogą się nakładać i dotyczyć wszystkich lub tylko niektórych właściwości; tym samym dla ich potwierdzenia konieczne może być posłużenie się w odpowiednim zakresie wszystkimi wymienionymi klasyfikacjami.
Np. dach będzie musiał jednocześnie odpowiadać określeniu „NRO lub B_ROOF(t1)”, zawierać niepalną (min A2-s3,d0) konstrukcję i mieć konstrukcję o odporności ogniowej R 30, a przekrycie odporność ogniową EI 30.

Jednak żadne państwo nie przejmuje na siebie odpowiedzialności za skutki pożaru, odnoszące się do mienia. Troskę o majątek, również na wypadek pożaru, pozostawia się właścicielom, którzy mogą samodzielnie decydować, jak bardzo chcą swe dobra chronić, stosując rozwiązania lepsze niż wymagane przepisami oraz ubezpieczając je.

O bezpieczeństwie decyduje praktyka
Nie wystarczy poprawnie zaprojektować obiekt, użyć materiałów i wyrobów o zadeklarowanych właściwościach, z wymaganymi klasyfikacjami ogniowymi i dobrej jakości.

Jeżeli na etapie realizacji wystąpią,, pozornie nawet drobne, odstępstwa od sklasyfikowanych układów, efektem może być nieuzyskanie oczekiwanych właściwości ogniowych i niższy niż zakładany, poziom ochrony i bezpieczeństwa pożarowego.

Podobnie na etapie użytkowania obiektu. Wykonanie dodatkowych, nawet niewielkich otworów w ścianach może zupełnie zmienić właściwości i klasyfikacje ogniowe całych elementów budowlanych. Przykład - używanie otwartego ognia podczas prac remontowych w sąsiedztwie lub podczas przebudowy elementów zawierających palne materiały, mimo ich deklarowanego nierozprzestrzeniania ognia i odporności ogniowej – może skończyć się rozwiniętym pożarem ze wszystkimi tego konsekwencjami.

Przegląd wymagań ochrony ppoż. dla dachów i ich elementów
Bezwzględnie obligatoryjne wymagania ppoż. wynikają z WT, ale mogą też występować inne, np. wytyczne lub szczegółowych wskazania ubezpieczycieli. Mogą one dotyczyć całego dachu, jego konstrukcji, przekrycia, poszczególnych materiałów lub wyrobów wchodzących w jego skład. Te wymagania się sumują, tzn. jednocześnie mogą istnieć wymagania odnośnie odporności ogniowej dachu, stopnia rozprzestrzeniania ognia oraz reakcji na ogień (palności/niepalności) poszczególnych materiałów.

Nie wystarczy spełnić niektóre wymagania, wszystkie są równie istotne i realizują różne cele ochrony przeciwpożarowej.

Podstawowe wymagania ppoż. dla dachów wynikające z WT
Po ustaleniu klasy odporności pożarowej budynku zawarte w WT wymagania wskazują na wymaganą klasę odporności ogniowej konstrukcji dachu i przekrycia dachu.


Wymagania podane na str. 39 dotyczą także uszczelnień złączy i dylatacji, ale nie dotyczą naświetli dachowych, świetlików, lukarn i okien połaciowych, jeśli otwory w połaci dachowej nie zajmują więcej niż 20% jej powierzchni oraz nie dotyczą także budynku, w którym nad najwyższą kondygnacją znajduje się strop albo inna przegroda, spełniająca kryteria odporności ogniowej jak dla stropu.

Elementy budynku powinny być nierozprzestrzeniające ognia – dotyczy to także tych, którym nie stawia się wymagań, przy czym dopuszcza się zastosowanie słabo rozprzestrzeniających ogień:

1. elementów budynku o jednej kondygnacji nadziemnej ZL IV oraz PM, o maksymalnej gęstości obciążenia ogniowego strefy pożarowej do 500 MJ/m²,
2. (…) elementów konstrukcji dachu i jego przekrycia w budynku PM niskim o maksymalnej gęstości obciążenia ogniowego strefy pożarowej do 1000 MJ/m².

Klapy dymowe stosowane w systemach oddymiania grawitacyjnego montowane w dachach i stropodachach mogą być wykonane z materiałów łatwozapalnych.


Gdy mamy do czynienia z sytuacją, że dach budynku niższego o obciążeniu ogniowym poniżej 2000 MJ/m2 przylega do ściany drugiego wyższego budynku z otworami w odległości mniejszej niż 10 m lub dach ten jest usytuowany bliżej niż 8 m od tej ściany, w pasie szerokości tych 8 m elementy konstrukcji i przykrycia dachu powinny być nierozprzestrzeniające ognia, a także mieć klasę odporności ogniowej co najmniej R 30 konstrukcja i RE 30 przekrycie. Należ tutaj zwrócić uwagę, że dotyczy to także wspomnianych wcześniej świetlików, chociaż miały by one stanowić mniej niż 20% powierzchni dachu, natomiast nie dotyczy to budynków znajdujących się na jednej działce, jeżeli łączna ich powierzchnia wewnętrzna nie przekracza najmniejszej dopuszczalnej powierzchni strefy pożarowej każdego z nich. We wskazanym pasie 8 m dachu lub stropodachu budynku niższego dopuszcza się sytuowanie wylotów kanałów wentylacyjnych i spalinowych od urządzeń gazowych oraz rur wentylacyjnych piony kanalizacyjne.

W budynkach, których przekrycie dachu ma powierzchnię większą niż 1000 m2, powinno ono być wykonane jako nierozprzestrzeniające ognia, a dodatkowo jeśli występuje palna izolacja cieplna przekrycia, to powinna ona być oddzielona od wnętrza budynku przegrodą o klasie odporności ogniowej nie niższej niż RE 15.

Z nielicznymi wyjątkami, w budynkach zaliczonych do klas odporności pożarowej, wszystkie dachy i ich przekrycia, a tym samym w odpowiednim zakresie i elementy wyposażenia, powinny odpowiadać określeniu „nie rozprzestrzeniający ognia” (§ 216.2)

Od tego, czy przekrycia dachów odpowiadają określeniu „nie rozprzestrzeniające ognia”, zależą również dopuszczalne minimalne odległości pomiędzy sąsiadującymi budynkami (§ 271).

Krzysztof Bagiński, Mercor
Maria Dreger, Rockwool
Stowarzyszenie DAFA
Stowarzyszenie DAFA jest organizacją działającą aktywnie na rzecz ujednolicenia i podniesienia standardów wykonawczych oraz rozwoju wiedzy o technologiach i funkcjonowaniu dachów płaskich i fasad. Treść artykułu jest zapowiedzią publikacji technicznej, opracowanej przez ekspertów DAFA: Bezpieczeństwo pożarowe dachów. Wytyczne Stowarzyszenia DAFA w postaci publikacji technicznych dostępne są na: www.dafa.com.pl.


CZYTAJ WIĘCEJ

Ochrona ogniowa dachów płaskich
Fire Guard Bezpieczeństwo pożarowe budynków
Dachy - wymagania bezpieczeństwa pożarowego
Badania ogniowe dachów wg zasad UE
Odbiory systemów wentylacji pożarowej z wykorzystaniem ciepłego dymu
Odporność ogniowa dachów. Wymagana metodyka badań
Ocena odporności ogniowej dachów przeszklonych o konstrukcji stalowej
Nowy model klapy oddymiającej
Okno oddymiające FSP. "Droga" dla dymu w czasie pożaru
Zniszczenia pożarowe dachu stromego
Bezpieczeństwo pożarowe dachów - powstaje specjalistyczna publikacja dla branży budowlanej

---